Voor u ligt de Kadernota 2026-2029, waarin de contouren worden geschetst van het beleid dat richtinggevend is voor de komende jaren. Deze nota markeert een belangrijk moment: een periode van heroriëntatie, vooruitkijken en keuzes maken. Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 in het vizier, biedt deze kadernota niet alleen inzicht in de opgaven van vandaag, maar vormt zij ook een brug naar een nieuwe bestuursperiode.
Beleidsperspectief
In het licht van maatschappelijke ontwikkelingen, toenemende druk op gemeentelijke taken en schaarser wordende middelen, is het noodzakelijk scherp te blijven op onze kerntaken. Begin dit jaar hebben we daarom ook met de raad een kerntakendiscussie gevoerd om onze positie opnieuw te bepalen. Welke taken horen bij ons en welke ambitie hoort daar bij. Maar deze discussie hebben we ook gevoerd om te bezien waar we mogelijkheden voor besparingen zien. De resultaten van de kerntakendiscussie worden verwerkt in de begroting op basis van uw besluit over deze kadernota. De gemeente staat als eerste overheid dicht bij de inwoners en draagt verantwoordelijkheid voor onder meer een veilige leefomgeving, sociale ondersteuning, bereikbare zorg, onderwijs en duurzame ontwikkeling. Dit zijn de fundamenten waarop onze beleidskeuzes rusten en waarop ons Bestuursakkoord was gebaseerd. We constateren dat veel zaken uit het Bestuursakkoord zijn gerealiseerd of opgepakt. De voorliggende Kadernota bevat dan ook minder (nieuwe) ambities.
Financieel perspectief
Financieel staan we voor een uitdagende opgave. De aankomende jaren vragen om realisme en daadkracht, met het zogeheten ‘ravijnjaar’ in 2026 als belangrijk kantelpunt. De structurele afname van inkomsten uit het Gemeentefonds stelt ons voor scherpe keuzes. We moeten ons beleid herijken en op zoek naar balans tussen ambities, wettelijke verplichtingen en beschikbare middelen. Dat vraagt om een financieel gezonde koers, met oog voor wat echt nodig is en waar de gemeente het verschil maakt. Uit de voorjaarsnota van het Rijk blijkt dat het ravijnjaar 2026 enigszins wordt verzacht, er komt landelijk € 400 miljoen bij, waardoor er een tekort van € 2 miljard resteert. Ook krijgen we de komende drie jaar meer middelen voor de jeugdzorg, maar vanaf 2028 juist minder. Dit zou dan opgelost moeten worden met een eigen bijdrage voor ouders en opbrengsten uit de Hervormingsagenda. Het is echter maar de vraag of dit gerealiseerd kan worden. Doordat de extra middelen vanaf 2028 bijna volledig zijn verdampt, lopen we nog steeds het risico dat dit ten koste gaat van andere beleidsterreinen. Ook in het ruimtelijk domein zijn er ontwikkelingen die in de toekomst kostenverhogend zullen werken. Denk aan de problematiek rondom netcongestie en stikstof. Bovendien leidt de woningbouwopgave, naast de inzet van cofinanciering, tot nieuwe structurele lasten voor gemeenten, maar ook hogere baten (algemene uitkering en OZB). Het netto effect is nog niet bekend. Voorlopig wordt dit in de begroting kostenneutraal verwerkt.
Toekomstvisie
Tegelijkertijd benutten we deze periode om, samen met inwoners, partners en de raad, te bouwen aan een toekomstvisie. Dit participatieve traject zal richting geven aan het gemeentelijk beleid op de langere termijn. Het stelt ons in staat om, ondanks de financiële beperkingen, koersvast en met vertrouwen te blijven investeren in de kracht van onze gemeente.
Deze kadernota vormt daarmee niet alleen de financiële en beleidsmatige basis voor de komende begrotingscyclus, maar ook het startpunt voor een bredere visie op de toekomst van onze gemeente met als uitgangspunt een robuuste zelfstandige gemeente. Een toekomst ook waarin we samen de juiste keuzes maken – vanuit inhoud, verbinding en verantwoordelijkheid.
De keuzes die de raad maakt t.a.v. de kerntaken kunnen leiden tot bijstelling van de ambities zoals die zijn opgenomen in deze kadernota.
1.1 Meicirculaire
Het Rijk heeft op dit moment de meicirculaire over de algemene uitkering uit het gemeentefonds 2025 nog niet gepubliceerd. We hebben de voorliggende kadernota daarom gebaseerd op de decembercirculaire 2024. We verwachten dat we wel over de meicirculaire beschikken op het moment dat de gemeenteraad deze kadernota behandelt. We informeren u dan zoals gebruikelijk uitgebreid via een afzonderlijke memo over de gevolgen van die meicirculaire 2025. Dat memo geeft ook aan welke gevolgen de meicirculaire heeft voor het financieel beeld uit deze kadernota. Op basis daarvan kunt u ook kijken naar de mogelijke bezuinigingen en daarin keuzes maken.
1.2 Leeswijzer
De Kadernota 2026-2029 is opgezet volgens de indeling van het bestuursakkoord 2022- 2026, daarna volgen de uitgangspunten voor de begroting, het meerjarenperspectief, de risicoparagraaf, de financiële effecten per programma en de uitkomsten van de kerntakendiscussie.
Voor deze hele kadernota geldt dat in de toelichtingen genoemde bedragen met een – teken ervoor hogere lasten of lagere baten betekenen en een negatief effect op het resultaat geven, positieve bedragen in de toelichtingen betekenen hogere baten of lagere lasten en geven een positief resultaat weer.
1.3 Technische mutaties
In deze kadernota zijn ook zogenoemde technische mutaties opgenomen. Dit zijn mutaties die per saldo nul zijn, maar alleen betrekking hebben op verschuivingen binnen taakvelden en/of programma’s.